Özel Tasarımlar

Gittikçe artan klavye kullanımına rağmen, önemli imzalar tılsımlı, nitelikli kalemlerle atılarak yeni çığırlar açmaya devam edecek. Bu eşsiz parçanın muhtelif yüzeylerine resmedilmiş minyatür çiçek buketlerinde, Topkapı Sarayı'nın harem dairesine Sultan III. Ahmet döneminde eklenmiş olan Yemiş Odası'nın duvar resimlerinden esinlenildi. Dolma kalemin tepe ve dip bölümlerini ise içlerine birer gül çiçeği oyulmuş iki adet mavi topaz süslemekte. Resimlerden geriye kalan gümüş alan üzerinde; yakut ve pırlantalarla çerçevelenmiş ve kalem işçiliğiyle ayıklanmış çiçek desenleri bulunuyor.

Adını Jules Verne'in "Denizler Altında Yirmi Bin Fersah" adlı eserinde geçen dev ahtapottan alan bu parçanın oynak kollarından ikisi yüzük, ikisi ise bilezik işlevi görüyor. Onu kolunuzda taşırken keyif dolu bir yolculuk için sizi seçmiş olduğu hissine kapılabilirsiniz. Ve aklınızda şu soru belirebilir: O, bilekten parmaklara kadar elinizi süslerken özne siz misiniz, ahtapot mu?

Bilekte taşınırken ön tarafta oluşan, siyah pırlantalarla çerçevelenmiş boşluk, İstanbul'un binlerce yıllık tarihine tanıklık etmiş Haliç'ini temsil ediyor. Bileğin alt kısmına temas eden bölümlerde, varak zemin üzerinde minyatür resim olarak Haliç'in iki yakasından manzaralar yer almakta. Geriye kalan kısımlar ise beyaz pırlantalarla vurgulanmış, uçuşmakta olan bir martı sürüsüne ev sahipliği yapıyor.

Kral Kobra; birçok kadim kültürde kararlılık, atılganlık, gözüpeklik, dönüşüm ve zarafetin önemli bir simgesi. Bu çalışmada Kral Kobra'nın çene tasarımı aynı zamanda yüzük işlevine sahip. Gövde ile kuyruk bölümleri oynaklık sağlayan yaylı eklemler sayesinde bileziğin kolayca takılıp çıkarılmasına olanak tanıyor. Yılana has desen ve dokuyu tasvir etmek amacıyla konyak ve sarının türlü tonlarında, türlü kesimlerde elmas ve pırlantalar bir araya getirildi.

İstanbul’un fethini takip eden yaklaşık beş yüz yıl boyunca imparatorluğun dört bir tarafı birbirinden güzel cami, bedesten, türbe, hamam ve diğer külliye yapılarıyla donatıldı. Birçoğu Ayasofya’nın görkemli mimarisinden etkilenmiş; Sevan Bıçakçı imzasını taşıyan, kubbe formunu andırır yüzük formu da aynı büyüden nasibini almıştır. Zaman gelir, Sevan Bıçakçı en zor olanı başarma arzusuyla tanzanit gibi çok değerli ama son derece kırılgan bir taşı feda etme riskini göze alır; ince ince oyarak içine kubbeli bir bedesten oturtur. İş bittiğinde taş kırılmasa bile ağırlığının yarıya yakını toz olmuş, havaya karışmıştır. Meşakkat ve güzelliğinin hakkını vermek üzere, bu parçanın eteklerine birbirinden ışıltılı yaklaşık 200 elmas ve pırlanta yayılıyor.

Sevan Bıçakçı kapı eşiğinde nar fırlatma geleneğini öğrendiğinde henüz 12 yaşındadır. Yıllar sonra eline yaklaşık 12 karat ağırlığında, güzel bir damla elmas geçer. Alır onu, nar formunda bir kolye tasarımının merkezine yerleştirir. Formun iki yanını içleri oyularak boşaltılmış; sonrasında mine nar taneleriyle doldurulmuş kaya kristalleri tamamlar. Kahvenin en güzel tonlarından seçilmiş elmaslar merkezdeki büyük elmasın etrafından yukarıya doğru bir lale çiçeği oluştururlar.

Tanrıça Hera, hizmetkarı Argos’un yüz adet gözünü onun tüylerine yerleştirdiğinden beri dikkatle izlemenin, güzelliğin ve ölümsüzlüğün baş temsilcisi olmuştur tavus kuşu. Adeta cennetten yeryüzüne düşmüşçesine güzel, bütüncül ve onurludur. Yitirdiği her tüyün yerine yenisi çıkar. Asla yaşlanmayacağına inanılır. Güzelliğini büyük bir özgüvenle, korkusuzca sergiler. Geçmişi, şimdiyi ve geleceği doğru anlayabilme yetisine sahiptir. Yeri gelir, hak ettiği şekilde, pırıl pırıl elmaslarla çevrelenir. Bu parçada da o mağrur ve sağlam duruşunu sergiliyor.

Mevlevi dervişi Mehmet Dede, dönemin padişahı III. Selim’in fermanıyla Venedik’e gönderilir. Görevi orada zirveye taşınmış cam sanatının inceliklerini öğrenmek, döndüğünde ise imparatorluk sınırları içerisinde nitelikli cam eşya üretiminin temellerini atmaktır. III. Selim bu meşakkatli iş için tercihini durduk yerde bir Mevlevi dervişinden yana koymamıştır. Bilir ki zanaat geleneğinden gelmemelerine rağmen özgün harikalar yaratmayı başarmış nice Osmanlı saat ustası gibi o da Yaradan’ın güzelliğine yaraşır eserler ortaya koymak için sabırla çalışacak, kendini ve sanatını geliştirecektir. Beykoz’da kurduğu atölyesinde eşsiz bir adanmışlıkla işe koyulur Mehmet Dede. Venedik’te öğrendiklerinin üstüne yeni boyutlar ekler. Bülbül gözüne benzerliğinden dolayı adını Çeşm-i Bülbül koyacağı, özgün bir tarz geliştirir ve bu teknikle birbirinden güzel sürahi, vazo ve kaseler üretir. Aradan 200 yıl geçer, Sevan Bıçakçı kendi işlerinin de kilit malzemesi olarak gördüğü sabır ve adanmışlık kavramlarını bir obje çalışması üzerinden ele almak ister. Cam sanatına güzellikler katmayı başarmış III. Selim fermanına yaraşır bir Çeşm-i Bülbül kalem tasarlar. Mehmet Dede’nin takdirine şayan olabilmeyi umarak…

Tarih isyan, savaş ve doğal afetlere kurban olmuş nice uygarlık gördü. Bazısının limanını akarsuların taşıdığı topraklar doldurdu; bazısı ise yeni ticaret yollarının keşfiyle konum avantajını yitirdi. Geriye boş temeller, yıkık sütunlar kaldı. Ancak bazısı da var ki bilim, sanat ve felsefeye atfettiği yüksek değer sayesinde uygarlığın gelişimine binlerce yıl öncesinden ışık tuttu. Halikarnas için Herodot, Assos için Aristo, Sisam için Pisagor, Milet için Thales hâlâ birer dikili sütun ve asla yıkılmayacaklar. Bu obje çalışmasında savaş yüzünden yerle bir olmuş bir tapınak görüyoruz. Hâlâ ayakta duran tek sütununu tutup çektiğinizde bir dolma kalem olduğunu fark edeceksiniz.

İmparatorluğun Müneccimbaşı Takiyüddin iyi yetişmiş bir gök bilimciydi. III. Murat’ın izniyle İstanbul’un Tophane sırtlarında çağının en büyük ve donanımlı gözlemevini kurdu. Kullandığı gözlem aletlerinin çoğu kendi icadıydı. İslam dünyası bilimcilerinin mirası trigonometriden, usturlaptan ve dönemi için çok taze bir buluş olan, saniye gösteren saatlerden faydalandı. Matematik, astronomi ve optik alanlarında birbirinden değerli eserler üretti. Ne yazık ki büyük adanmışlıkla inşa ettiği rasathanesinin ömrü sadece üç yıl sürdü. Müneccimbaşı olması, dönem uleması tarafından hoş karşılanmayan bir durumdu. Rasathanelerin kuruldukları her yere uğursuzluk getirdiği hurafesini öne sürerek; bir kuyruklu yıldız gözlemi ardından baş gösteren veba salgınının sebebini rasathanesinden bildiler. Ünlü astronom Kepler’in hocası Tyco Brahe’nin meşhur gözlemeviyle boy ölçüşebilecek özelliklere sahip dev eseri, 1580 yılında top atışlarıyla yerle bir edildi. Sevan Bıçakçı, bu masa saati çalışmasıyla 500 yıl aradan sonra Takiyüddin'in dehasına şapka çıkarıyor.

İstanbul’un fethi sonrasında şehrin sınırları kademe kademe genişleyerek surların dışına taşmış; Haliç ve Boğaziçi kıyıları boyunca boy gösteren yeni yerleşimler sayesinde deniz taşımacılığı hızla artan bir öneme kavuşmuştur. Yoksulundan zenginine şehir halkını, yabancı elçileri, harem kadınlarını ve sultanları taşıma amacıyla yeni kayık türleri geliştirilir. Bunların içinde saltanat kayıklarının yeri apayrıdır çünkü imparatorluğun görkemini yansıtmak sadece onlara düşen bir görevdir. Zarif şekillerinin yanı sıra, süslemelerle bezeli gövdeleri, bağa, fildişi, abanoz, varak ve değerli taşlarla kaplanmış köşkleri son derece göz alıcıdır. Boğaz’ın en çetin akıntılarında birer kuğu zarafetiyle süzülürler. Her biri adeta birer yüzen mücevherdir. Nice ziyaretçinin, elçinin hatıra defterlerinde birbirinden güzel tasvirlerle yer alırlar. 200 yıla yakın bir zaman geçer aradan. Sevan Bıçakçı adlı bir mücevher ustası, zanaatının tüm inceliklerini deneyerek öğrenmek ister ve gerçek malzemelerden, değerli metal ve taşlardan kendi saltanat kayık modelini yaratmaya koyulur.

İstanbul nüfusunun şimdikinin beşte biri kadar olduğu 70’li yıllarda Boğaziçi, Marmara kıyıları ve Adalar birer sayfiye yeri gibidir. Hava ısındığında aileler irili ufaklı teknelere doluşur; ebeveynler balık sürülerine olta sallarken çocuklar serin mavi suların içinde eğlenirler. Akşam olur, kıyıya yakın yerlerde fasıllara koyulur büyükler. Bilmezler ki o güzel günler ileride çok özlenecektir. Bazıları o keyifli anıları dile, yazıya döker. Aynı güzellikleri çocukluğunda tatmış biri olarak Sevan Bıçakçı ise yıllar sonra hoş anıların kaleme alınmasına yarayacak bir dolma kalem seti üzerine kafa yormak ister. İçinde gümüş balıklar yüzen bir cam kaide üzerinde alışılmışın dışında, burundan yekeli bir tekne formu hayal eder. Yeke yuvasından çekildiğinde zarif bir dolma kalem haline gelecektir.